در دنیای ارزهای دیجیتال، بی‌شک اتریوم یکی از پرطرفدارترین و پراستفاده‌ترین پلتفرم‌ها است. خیلی از کاربران مبتدی شاید فکر کنند اتریوم فقط یک ارز دیجیتال است، اما در واقع اتریوم چیزی فراتر از این است. اتریوم یک پلتفرم بلاک‌چین هوشمند است که امکان توسعه قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) را فراهم می‌کند. در این مقاله از تیم اینوسویت قصد داریم نگاهی بیندازیم به این که اتریوم چگونه کار می‌کند و همچنین کاربردهای اتریوم در دنیای واقعی چیست. پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
نحوه کار اتریوم
اتریوم در سال ۲۰۱۵ توسط ویتالیک بوترین، برنامه‌نویس روسی-کانادایی، به عنوان یک پلتفرم غیرمتمرکز و باز که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد برنامه‌های خود را روی بلاک‌چین ایجاد و اجرا کنند، معرفی شد. اما اتریوم چگونه کار می‌کند؟
اتریوم بر اساس تکنولوژی بلاک‌چین فعالیت می‌کند، یعنی مجموعه‌ای از بلاک‌ها که اطلاعات تراکنش‌ها را به صورت رمزنگاری‌شده در خود ذخیره می‌کنند. برخلاف بیت‌کوین که صرفاً به عنوان یک ارز دیجیتال عمل می‌کند، اتریوم این قابلیت را دارد که از طریق قراردادهای هوشمند، به‌طور مستقل برنامه‌های مختلف را اجرا کند. قرارداد هوشمند در واقع یک کد است که به صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه اجرا می‌شود و تراکنش‌ها را در شبکه اتریوم تایید می‌کند.
هر کسی می‌تواند قرارداد هوشمندانه خود را بنویسد و در بلاک‌چین اتریوم منتشر کند. این قراردادها به‌طور دائم در شبکه باقی می‌مانند و هر کسی می‌تواند به آن‌ها دسترسی داشته باشد. به همین دلیل، اتریوم از نظر شفافیت و امنیت بی‌نظیر است.
اجزای اصلی شبکه اتریوم
- اتر (ETH): اتر ارز دیجیتال بومی شبکه اتریوم است که برای پرداخت هزینه تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. به این هزینه «گس» گفته می‌شود.
- ماشین مجازی اتریوم (EVM): EVM یا ماشین مجازی اتریوم قلب شبکه اتریوم است. این ماشین مجازی امکان اجرای قراردادهای هوشمند را در یک محیط ایمن و غیرمتمرکز فراهم می‌کند. هر قرارداد هوشمند روی EVM اجرا می‌شود.
- قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمند یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های اتریوم هستند که به کاربران اجازه می‌دهند بدون نیاز به واسطه‌ها (مانند بانک‌ها یا نهادهای دولتی) تراکنش‌ها را انجام دهند.
- نود‌ها (Nodes): نود‌ها در شبکه اتریوم وظیفه تایید تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند را دارند. هر نود یک کپی کامل از بلاک‌چین اتریوم را در خود نگه می‌دارد.
- گس (Gas): گس به کارمزد تراکنش‌های اتریوم گفته می‌شود. هر تراکنش یا اجرای قرارداد هوشمند در اتریوم نیاز به مقدار مشخصی گس دارد. میزان گس مصرفی بستگی به پیچیدگی عملیات دارد.
برای درک بهتر نحوه کار اتریوم باید با برخی از اجزای کلیدی این شبکه آشنا شویم:
فرآیند تایید تراکنش در اتریوم
تراکنش‌ها در شبکه اتریوم از طریق فرآیندی به نام «استخراج» (Mining) یا «تایید تراکنش‌ها» تایید می‌شوند. این فرآیند شامل حل مسائل پیچیده ریاضی توسط کامپیوترهای پرقدرت (ماینرها) است که در ازای حل این مسائل، پاداش دریافت می‌کنند. البته اتریوم در سال ۲۰۲۲ به جای استخراج از مدل اثبات سهام (PoS) تغییر وضعیت داد، که به این معنی است که کاربران با نگهداری اتر می‌توانند در فرآیند تایید تراکنش‌ها شرکت کنند.
کاربردهای اتریوم
اتریوم به دلیل پتانسیل‌های فوق‌العاده‌ای که دارد، تنها محدود به یک ارز دیجیتال یا ابزار مالی نمی‌شود. این پلتفرم کاربردهای فراوانی در زمینه‌های مختلف دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:
۱. قراردادهای هوشمند
همانطور که گفته شد، قراردادهای هوشمند یکی از مهم‌ترین کاربردهای اتریوم هستند. این قراردادها به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت شخص ثالث اجرا می‌شوند. به عنوان مثال، فرض کنید شما می‌خواهید یک خانه بخرید. با استفاده از قرارداد هوشمند، زمانی که شرایطی که در قرارداد تعریف شده است برآورده شود (مانند واریز مبلغ)، مالکیت خانه به صورت خودکار به شما انتقال داده می‌شود، بدون اینکه نیاز به حضور واسطه‌هایی مثل بانک یا دفتر اسناد رسمی باشد.
۲. برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps)
اتریوم یک بستر ایده‌آل برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز یا همان DApps است. DApps برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاک‌چین اتریوم اجرا می‌شوند و برخلاف برنامه‌های سنتی نیازی به سرورهای متمرکز ندارند. این برنامه‌ها به دلیل غیرمتمرکز بودن، مقاوم در برابر سانسور هستند و امنیت بالایی دارند. از مثال‌های معروف DApps می‌توان به صرافی‌های غیرمتمرکز مانند Uniswap و بازی‌های مبتنی بر بلاک‌چین مانند CryptoKitties اشاره کرد.
۳. امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
یکی از پرطرفدارترین کاربردهای اتریوم در حوزه امور مالی غیرمتمرکز یا همان DeFi است. DeFi به مجموعه‌ای از برنامه‌های مالی اشاره دارد که بدون نیاز به بانک‌ها یا موسسات مالی سنتی اجرا می‌شوند. کاربران با استفاده از این پلتفرم‌ها می‌توانند وام بگیرند، وام بدهند، دارایی‌های خود را مدیریت کنند و حتی بدون نیاز به صرافی‌های متمرکز به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند. اتریوم به عنوان پلتفرم اصلی DeFi شناخته می‌شود و بیشتر پروژه‌های DeFi روی این شبکه فعالیت می‌کنند. از محبوب‌ترین پروژه‌های DeFi می‌توان به Aave، Compound و MakerDAO اشاره کرد.
۴. توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)
یکی دیگر از کاربردهای اتریوم که در سال‌های اخیر بسیار محبوب شده است، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) هستند. NFTها نوعی دارایی دیجیتال هستند که نمایانگر مالکیت یک شیء خاص مانند آثار هنری، موسیقی یا حتی آیتم‌های درون بازی‌های ویدیویی هستند. هر NFT منحصر به فرد است و قابل تعویض نیست. شبکه اتریوم از استاندارد ERC-721 برای ایجاد NFTها استفاده می‌کند و این موضوع باعث شده اتریوم پلتفرم اصلی برای ایجاد و معامله این توکن‌ها باشد.
۵. سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO)
اتریوم همچنین بستر مناسبی برای ایجاد سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) است. DAO ها سازمان‌هایی هستند که توسط قراردادهای هوشمند اداره می‌شوند و تصمیم‌گیری‌ها به صورت غیرمتمرکز و با مشارکت اعضا صورت می‌گیرد. این سازمان‌ها بدون نیاز به مدیران یا واسطه‌های مرکزی اداره می‌شوند و اعضای آن‌ها به صورت دموکراتیک در تصمیم‌گیری‌های مهم مشارکت می‌کنند.DAO ها می‌توانند در حوزه‌های مختلفی مانند مدیریت پروژه‌های نرم‌افزاری، سرمایه‌گذاری‌ها و حتی امور خیریه فعالیت کنند. یکی از معروف‌ترین DAO ها پروژه The DAO بود که در سال ۲۰۱۶ ایجاد شد، هرچند با مشکلاتی مواجه شد اما راه را برای پروژه‌های موفق‌تر باز کرد.
۶. ذخیره‌سازی غیرمتمرکز
اتریوم همچنین می‌تواند به عنوان بستری برای ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها استفاده شود. با استفاده از شبکه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم، کاربران می‌توانند داده‌های خود را به صورت امن و غیرمتمرکز ذخیره کنند و دسترسی به آن‌ها تنها با اجازه خودشان ممکن است. پروژه‌هایی مانند Filecoin و Storj در زمینه ذخیره‌سازی غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند و از شبکه اتریوم برای تامین امنیت و شفافیت استفاده می‌کنند.
مزایای استفاده از اتریوم
- غیرمتمرکز بودن: اتریوم یک شبکه غیرمتمرکز است، به این معنا که کنترل آن در دست هیچ نهاد یا سازمان خاصی نیست. این ویژگی باعث می‌شود که شبکه در برابر سانسور و دستکاری مقاوم باشد.
- شفافیت: همه تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند روی بلاک‌چین اتریوم عمومی هستند و هر کسی می‌تواند آن‌ها را بررسی کند. این ویژگی باعث افزایش اعتماد در میان کاربران می‌شود.
- امنیت: به دلیل استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین و رمزنگاری قوی، اتریوم یکی از امن‌ترین شبکه‌های دیجیتال محسوب می‌شود.
- پتانسیل بالای رشد: به دلیل تنوع کاربردهای اتریوم، این پلتفرم همچنان در حال رشد است و پیش‌بینی می‌شود در آینده پروژه‌های بیشتری بر پایه آن توسعه یابند.
اکنون که با نحوه کار اتریوم و کاربردهای اتریوم آشنا شدیم، بهتر است به برخی از مزایای استفاده از این پلتفرم هم بپردازیم:
نتیجه‌گیری
در این مقاله به زبان ساده توضیح دادیم که اتریوم چگونه کار می‌کند و کاربردهای اتریوم در دنیای واقعی چیست. اتریوم به عنوان یک پلتفرم بلاک‌چین پیشرفته، نه تنها امکان انتقال دارایی‌ها را فراهم می‌کند، بلکه به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز خود را روی آن ایجاد کنند. در تیم اینوسویت همواره تلاش می‌کنیم تا به کاربرانمان اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های مختلف ارائه دهیم. اتریوم با پتانسیل بالای خود، یکی از مهم‌ترین ابزارهای دنیای فناوری مالی و بلاک‌چین به شمار می‌آید و شناخت بهتر آن به ما کمک می‌کند تا از فرصت‌های آن بهترین بهره را ببریم.